یکی از سوالاتی که این روزها ذهن بسیاری از افراد جامعه را با خود درگیر کرده، چرایی ثبت کشتی سانچای در کشور پاناماست! اما واقعا چرا کشتی سانچای با پرچم پاناما حرکت می‌کرد؟
بر اساس جدیدترین گزارش UNCTAD، حدود 70 درصد کشتی‌های تجاری پرچم کشوری غیر از کشور مالک خود را حمل می‌کنند. به عبارتی این کار به دلیل گمنام بودن کشتی‌های ایرانی یا رفتار خلاف قانون یا... نبوده و عرف جهانی است. به این کار اصطلاحا «پرچم مصلحتی» (Flag of convenience) می‌گویند. اما «چرا کشتی‌ها از پرچم کشور مالک خود استفاده نمی‌کنند»؟
بر اساس قوانین بین‌المللی مالک کشتی می‌تواند کشتی خود را در هر کشوری ثبت و پرچم آن کشور را بر فراز کشتی خود افراشته کند. برای درک بهتر این موضوع به پلاک خودروی خود توجه کنید. فرض کنید شما می‌توانید پلاک خودروی خود را در هر شهری ثبت کنید و پلاک آن شهر را بگیرید. حال اگر عوارض ثبت پلاک خودرو در یک شهر کمتر بود، اتفاقی که می‌افتاد این بود که بیشتر افراد خودروهای خود را در آن شهر پلاک می‌کردند. این دقیقا همان اتفاقی است که در پرچم کشتی‌ها می‌افتد!
بیشتر بخوانیم: مهمترین اتفاقات اقتصادی سیاسی جهان در سال 2017
هزینه پایین برای ثبت کشتی در کشورهایی مثل پاناما، لیبریا و جزایر مارشال، سبب شده تا اکثر کشورها کشتی‌های خود را در آنجا ثبت کنند. علاوه بر هزینه ثبت پایین، امکاناتی نظیر مالیات پایین (یا نبود مالیات)، رهایی از قوانین کار، امکان استفاده از کارگران ارزان قیمت و... نیز کشورها را به استفاده از پرچم مصلحتی ترغیب می‌کند. در برخی موارد نیز کشتی‌ها به دلایلی غیر از دلایل اقتصادی از پرچم مصلحتی استفاده می‌کنند. از نمونه‌های آن نیز میتوان به استفاده کشتی‌های کویتی از پرچم آمریکا و بریتانیا در زمان جنگ و ایران و عراق عنوان کرد. کویتی‌ها این کار را به دلیل جلوگیری از شلیک موشک‌های سرگردان و برخورداری از حمایت کشورهای آمریکا و بریتانیا انجام می‌دادند. همچنین در دوران حکومت آپارتاید آفریقای جنوبی، کشتی‌های این کشور برای فرار از تحریمهای بین‌المللی به استفاده از پرچم مصلحتی روی آورده بودند.
بیشتر بخوانیم: درآمد گوگل از تبلیغات + اینفوگرافی
تا سال 2017، بیش از 8000 هزار کشتی در پاناما به ثبت رسیده که بالغ بر 8.6 درصد از کشتی‌های جهان را شامل میشود.همچنین در کشور لیبریا و جزایر مارشال نیز به ترتیب 3296 (3.54% کشتی‌های جهان) و 3199 (3.43% کشتی‌های جهان) کشتی به ثبت رسیده است.
استفاده از پرچم مصلحتی در کنار مزایای آن معایبی نیز دارد. منتقدان زیادی از جمله اتحادیه جهانی کارگران حمل و نقل به استفاده از این روال نقد دارند و آن را ظلم به کارگران کشتی‌ها می‌دانند. آنها می‌گویند استفاده از پرچم مصلحتی دستمزد پایین، شرایط نامناسب کاری، ساعات کار طولانی، آب و غذای غیربهداشتی و زمان ناکافی استراحت را برای کارگران به همراه دارد. بر اساس نظر این منتقدان که اتحادیه جهانی کارگران حمل و نقل در راس آن است، استفاده از پرچم‌های مصلحتی از حقوق کارگران کشتی کاسته و سود آن را به جیب کارفرمایان می‌ریزد. این کار سود زیادی برای کارفرمایان دارد، نظیر: نظارت حداقلی بر اداره کشتی، هزینه ارزان ثبت، مالیات کم (یا در مواردی نبود آن)، باز بودن دست کارفرما در استخدام کارگر ارزان‌قیمت از بازار جهانی و... . این اتحادیه اعتقاد دارد که باید یک ارتباط حقیقی میان مالک کشتی و محل ثبت کشتی وجود داشته باشد.
